طلا در قرآن

نقل از شبکه اطلاع رسانی طـــــــــــلا، ســکـــــــــــه و ارز

طلا در ترجمه المیزان۱

ترجمه المیزان ج‏۱ 213 داستان آدم بنقل تورات ….. ص : ۲۱۳

در فصل دوم از سفر اول که سفر خلقت است، میگوید: خدا آدم را از خاک خلق کرد، و سپس دم حیات را در بینى او بدمید، پس نفسى ناطق شد، و خدا بهشتهایى در ناحیه شرقى عدن بکاشت، و آدم را که خلق کرده بود بدانجا برد، و خدا از زمین همه رقم درخت برویانید، و منظره‏هاى آنها را نکو کرد، و میوه‏هایش را پاکیزه ساخت، و درخت حیات را در وسط آن باغها بکاشت، و درخت معرفت خیر و شر را نیز، و نهرى از عدن بسوى آن باغها بکشید، تا آنها را آبیارى کند، و آن نهر را چهار شقه کرد، اسم یکى از آنها نیل بود، و این نیل بتمامى شهر ذویله که طلا در آنجاست، احاطه داشت، طلا و همچنین لؤلؤ، و سنگ مرمر آن شهر بسیار خوبست، و نام نهر دومى جیحون بود، که بسر تا سر شهر حبشه احاطه دارد، و نام نهر سوم دجله است، که از ناحیه شرقى موصل مى‏گذرد، و نام نهر چهارم فرات است.

ترجمه المیزان ج‏۱ ۳۰۹ بحث روایتى(شامل روایاتى در ذیل آیات گذشته و درباره داستان گاو بنى اسرائیل) ….. ص : ۳۰۸

گفتند: حالا حق مطلب را اداء کردى، و چون بجستجوى چنین گاوى برخاستند غیر از یک رأس نیافتند، آنهم از آن جوانى از بنى اسرائیل بود، و چون قیمت پرسیدند گفت: به پرى پوستش از طلا، لا جرم نزد موسى آمدند، و جریان را گفتند: دستور داد باید بخرید، پس آن گاو را بان قیمت خریدارى کردند، و آوردند.

ترجمه المیزان ج‏۱ 444 معارف دینى بطور مستقیم هیچ ربطى به طبیعیات و اجتماعیات ندارند ….. ص : ۴۴۳

و اما اینکه گفت: (شرافت انبیاء و معابد و هر امرى که منسوب به انبیاء است مانند بیت و حجر الاسود، از قبیل شرافت ظاهرى نیست، بلکه شرافتى است معنوى که از تفضیل الهى ناشى شده است) سخنى است حق، و لکن این را هم باید متوجه میشد، که همین سخن حقیقتى دارد، آن حقیقت چیست؟ و آن امر معنوى که در زیر این شرافت هست کدام است؟ اگر از آن معانى باشد که احتیاجات اجتماعى هر یک را براى موضوع و ماده‏اش معین مى‏کند، از قبیل ریاست، و فرماندهى در انسانها، و ارزش و گرانى قیمت، در مثل طلا و نقره، و احترام پدر و مادر و محترم شمردن قوانین و نوامیس، که معانیش در خارج وجود ندارد، بلکه اعتباریاتى است که اجتماعات بخاطر ضرورت احتیاجات دنیوى معتبر شمرده، در بیرون از وهم و اعتبار اجتماعى اثرى از آن دیده نمیشود.

ترجمه المیزان ج‏۱ 445 اینگونه بیانات الهى و ظواهر دینى پرده‏هایى است که بر روى اسرارى انداخته شده ….. ص : ۴۴۵

راستى چقدر خوب بود مى‏فهمیدیم این آقایان با آیاتى که در خصوص زینت‏هاى بهشتى و تشرف اهل بهشت به طلا و نقره سخن میگوید، چه معامله میکنند؟ با اینکه طلا و نقره دو فلز هستند، که به غیر از گرانى قیمت که ناشى از کمیابى آنها است؟ هیچ شرافتى ندارند؟ از ایشان مى‏پرسیم: منظور از احترام و تشریف اهل بهشت بوسیله طلا و نقره چیست؟ و داشتن طلا و نقره و ثروتمند بودن در بهشت چه اثرى دارد؟ با اینکه گفتیم اعتبار مالى تنها در ظرف اجتماع معنا دارد، و در بیرون از این ظرف اصلا معنا ندارد، آیا براى این گونه بیانات الهى، و ظواهر دینى وجهى به غیر این هست، که بگوئیم این ظواهر پرده‏هایى است، که بر روى اسرارى انداخته‏اند؟

ترجمه المیزان ج‏۱ 618 بحث فلسفى(در باره حب و دوستى و محبت خدا) ….. ص : ۶۱۸

یکى از حقایقى که ما در و جدان خود مى‏یابیم و کسى نمى‏تواند منکر آن شود، حقیقتى است که نام آن را حب و به فارسى دوستى مى‏گذاریم مانند دوست داشتن غذا، زنان، مال، جاه و علم که دوستى اینها پنج مصداق از مصادیق حب هستند که هیچ شکى در وجود آن در دل خود نداریم، و نیز شکى نیست در اینکه ما کلمه دوستى و حب را در این پنج مصداق به یک معنا و بر سبیل اشتراک معنوى استعمال مى‏کنیم نه بر سبیل اشتراک لفظى، (مانند کلمه (عین) که هم بمعناى چشم است، هم چشمه، هم زانو، هم طلا و هم چند معناى دیگر)، حال باید دید با اینکه حب در این پنج مصداق معانى مختلفى دارد، چرا کلمه (حب) در همه بیک جور صادق است؟ آیا براى اینست که اختلاف آن معانى اختلاف نوعى است یا اختلافى دیگر است.

ترجمه المیزان ج‏۲ 274 نتایج اعمال نیک و بد افراد و جوامع در این عالم ….. ص : ۲۷۲

و وقتى بلاها و مصائب یکى پس از دیگرى مى‏رسد، مردم در مقابل این نیز مانند نعمتها دو جورند، اگر مردمى و یا فردى باشند صالح، این مصیبت‏ها براى آنان فتنه و آزمایش است، و خدا بوسیله آن بندگان خود را مى‏آزماید، تا خبیث از طیب و پاک از ناپاک جدا و متمایز شود، و مثل امت صالحه و فرد صالح که گرفتار آنها مى‏گردد، مثل طلا است که گرفتار بوته آتش و محک آزمایش مى‏شود، تا خالصش از ناخالص مشخص شود.

ترجمه المیزان ج‏۲ 384 روایاتى در مورد طلاق خلع و مبارات ….. ص : ۳۸۱

لذتى است که تشبیه به عسل شده، و اگر” هاى” تصغیر در آخرش آورده‏اند براى این است که” عسل” غالبا مؤنث استعمال مى‏شود، بعضى هم گفته‏اند براى این است که” هاء” نامبرده بر یک قطعه از عسل دلالت کند هم چنان که وقتى مى‏خواهند یک تکه طلا را نام ببرند مى‏گویند:” ذهبه”، این بود گفتار صاحب صحاح. و در اینکه امام فرمود:” و عسیله او را بچشد” اقتباسى از کلام رسول خدا (ص) شده که در داستان مردى به نام رفاعه فرمود:” لا حتى تذوقى عسیلته و یذوق عسیلتک”، و داستان وى چنین بود:

ترجمه المیزان ج‏۲ 618 هر عملى که مورد رضایت خدا باشد و براى خدا انجام شود فى سبیل الله است و هر نفقه‏اى در راه خدا صدقه مى‏باشد ….. ص : ۶۱۷

و در الدر المنثور است که ابن جریر در تفسیر آیه:” یا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَنْفِقُوا مِنْ طَیِّباتِ ما کَسَبْتُمْ” از على بن ابى طالب روایت کرده که فرمود: یعنى از طلا و نقره و در معناى جمله:” وَ مِمَّا أَخْرَجْنا لَکُمْ مِنَ الْأَرْضِ” فرمود: یعنى از گندم و خرما و هر چیزى که زکات در آن واجب است.

ترجمه المیزان ج‏۲ 651 بحث روایتى(شامل روایاتى در ذیل آیات مربوط به ربا) ….. ص : ۶۵۰

مؤلف: دانشمندان اسلامى در آنچه که ربا در آن حرام است اختلاف کرده‏اند مذهب اهل بیت ع اینست که ربا تنها در پول، طلا و نقره و هر جنسى است که کیل و یا وزن مى‏شود و چون مساله فقهى است و مربوط به بحث ما که تفسیر است نمى‏باشد لذا از بحث بیشتر پیرامون آن صرفنظر نمودیم.

ترجمه المیزان ج‏۲ 657 بحث علمى(تحلیل علمى ربا و مفاسد اجتماعى و اقتصادى آن با اشاره‏اى به: تاریخچه ملکیت، قیمت گذارى، پول، معاملات…) ….. ص : ۶۵۶

لیکن چند چیز باعث شد تا در مساله معاملات اشکال پدید آید، یکى اینکه کالاهایى که در اثر عملکرد انسانها به دست مى‏آید یک جور نیست، و به تمام معنا با هم تفاوت دارند، دوم اینکه احتیاج انسانها به همه آنها یکسان نیست نسبت به بعضى احتیاج شدید و نسبت به بعضى دیگر کم است، سوم اینکه همه آن کالاها همیشه به یک اندازه موجود نیست، بعضى از آنها کمتر یافت مى‏شود، مثلا انسان میوه را مى‏خواهد براى خوردن، و الاغ را براى بار بردن، و آب را براى نوشیدن و طلا و جواهرات را براى زینت دادن و به گردن انداختن و یا انگشتر نمودن و آن را در انگشت کردن و … و اینها هر کدام براى خود ارزش و قیمتى جداگانه دارد، و نسبتشان به یکدیگر مختلف است.

ترجمه المیزان ج‏۲ 658 بحث علمى(تحلیل علمى ربا و مفاسد اجتماعى و اقتصادى آن با اشاره‏اى به: تاریخچه ملکیت، قیمت گذارى، پول، معاملات…) ….. ص : ۶۵۶

این اشکال بشر را وادار کرد تا براى هر چیزى قیمتى معین کند، و معیار قیمت را پول قرار داد، یعنى درهم و دینارى درست کرد، و بهاى هر چیزى را با آن سنجید، و این عمل را در اصل با فلزات کم‏یاب مانند طلا و نقره انجام داد، آن را اصل و معیار همه ارزش‏ها کرد، و بقیه کالاها و اجناس را با آن سنجید، هم چنان که همه وزن‏ها (مثل گرم و مثقال و غیره) با یک معیار کلى (کیلو) سنجیده مى‏شود، در نتیجه یک واحد از پول طلا معیارى شد که بهاى تمامى کالاها را با آن معین و نسبت اشیاء به یکدیگر را نیز با همان معیار معلوم کنند.

لیکن کار به اینجا خاتمه نمى‏یافت، براى اینکه لازم بود مقیاسهاى مختلفى براى هر کالایى نیز معین کنند، مثلا واحدى براى طول از قبیل ذرع و متر و امثال آن، و واحدى براى حجم چون کیل و لیتر و امثال آن، و واحدى براى سنگینى چون من و کیلو و تن و خروار و نخود و امثال آن، درست کند، در این هنگام است که تمامى نسبت‏ها معلوم مى‏شود، و اشتباهى باقى نمى‏ماند و معلوم شد که مثلا یک قیراط از الماس برابر چهار دینار از طلا و فلان مقدار از آرد گندم یا میوه یا چیز دیگر است، و یک من گندم برابر مثلا ده دینار پول یا فلان مقدار شکر و فلان مقدار از چیز دیگر است، و روشن شد که قیراطى از الماس برابر است با چهل من آرد، و همچنین معلوم شد که هر چیزى برابر چه مقدار از چیز دیگر است.

بشر بعد از این مراحل علاوه بر طلا و نقره پولهایى دیگر از مس و برنز و اسکناس و تمبر درست کرد، که شرح مفصل آن را کتابهاى اقتصاد شرح داده، و بعد از این مرحله کار دیگرى صورت گرفت، و آن این بود که (چون مردم نمى‏توانستند کالاى خود را به راه دور برده، و آنچه را که مى‏خواهند، از راهى دور تهیه کنند) به ناچار راههایى براى کسب و تجارت باز شد، و هر کاسب یا تاجرى مخصوص تهیه کالایى شد، تا آن را با نوعى دیگر مبادله و معاوضه کند، و از این راه سودى به دست آورد، و این سود نوعى زیادى است که در قبال آنچه مى‏دهد مى‏گیرد.

ترجمه المیزان ج‏۲ 661 بحث علمى دیگر(گفتار غزالى پیرامون طلا و نقره(درهم و دینار) و معاملات ربوى در آنها ….. ص : ۶۶۱

بحث علمى دیگر [ (گفتار غزالى پیرامون طلا و نقره (درهم و دینار) و معاملات ربوى در آنها]

ترجمه المیزان ج‏۲ 662 بحث علمى دیگر(گفتار غزالى پیرامون طلا و نقره(درهم و دینار) و معاملات ربوى در آنها ….. ص : ۶۶۱

خداى تعالى به همین منظور درهم و دینار یا به عبارت دیگر طلا و نقره را خلق کرد، تا حاکم و حد متوسط میان اموال باشند، و هر مالى را با آن دو بسنجند، مثلا بگویند این شتر صد دینار مى‏ارزد، و صد دینار زعفران فلان مقدار مى‏شود، پس فلان مقدار از زعفران برابر یک شتر است، براى اینکه هر دو برابر صد دینار هستند.

و اگر این غرض با طلا و نقره انجام شد، براى این بود که براى بشر هیچ نفع و غرضى در خود آن دو نیست، نه خوردنى است، و نه پوشیدنى، و نه غیر آن، و اگر خدا چیز دیگر را حد متوسط قرار مى‏داد که احیانا خود آن چیز متعلق غرض واقع مى‏شد، چه بسا باعث مى‏شد این غرض براى صاحبش موجب مزیتى شود، در حالى که آن طرف دیگر که به خود آن چیز غرضى ندارد این ترجیح را نداشته باشد، در نتیجه باز هم نظام قیمت‏گذارى به هم مى‏خورد، و بهمین جهت خداى تعالى طلا و نقره را خلق کرد که خود آنها متعلق غرض نیستند، اینجا بود که طلا و نقره در بین مردم متداول شد، و میان اموال به عدالت حکم کردند.

حکمت دیگرى که در خلقت طلا و نقره هست این است که این دو فلز وسیله‏اى است براى به دست آوردن هر چیزى که به آن احتیاج باشد، چون این دو، فلزى کمیاب هستند، و خود آنها متعلق هیچ غرضى قرار نمى‏گیرند.

ترجمه المیزان ج‏۲ 663 بحث علمى دیگر(گفتار غزالى پیرامون طلا و نقره(درهم و دینار) و معاملات ربوى در آنها ….. ص : ۶۶۱

و دیگر اینکه نسبت تمامى اموال با آن دو مساوى است، پس هر کسى آن دو را داشته باشد گویى همه چیز را دارد، ولى اگر کسى یک مقدار پارچه داشته باشد، تنها یک جامه دارد نه همه چیز، و اگر صاحب جامه احتیاج به غذا پیدا کند به آسانى نمى‏تواند نان نانوا را با جامه خود معاوضه کند، چون بسیار مى‏شود که نانوا احتیاجى به جامه ندارد، بلکه مثلا او فعلا محتاج به یک گاو است، (پس او ناچار باید جامه را به دارنده گاوى که محتاج به جامه است بدهد، و گاو او را گرفته به صاحب نان بدهد، و از او نان بگیرد، و چنین چیزى به سهولت انجام نمى‏شود” مترجم”)، ناگزیر محتاج است به چیزى که اگر آن را داشته باشد مثل اینکه همه چیز را دارد، و حتما آن چیز باید از نظر شکل و صورت داراى خاصیت نباشد، و از نظر کانه همه چیز باشد، چون چیزى مى‏تواند نسبت متساوى با اشیاى مختلف داشته باشد که خودش صورتى خاص نداشته باشد، نظیر آینه که خودش هیچ رنگى ندارد، ولى همه رنگها را نشان مى‏دهد، طلا و نقره هم همینطورند، یعنى خودشان به آن جهت که طلا و نقره‏اند نه غذا هستند، نه دوا، و نه غیر آن، ولى وسیله‏اى براى به دست آوردن هر غرضى واقع مى‏شوند.

مثال دیگر طلا و نقره حروفى چون (از- تا- در- بر) و امثال آن است که خودشان معنایى ندارد، ولى اگر با غیر خود ترکیب شده و جمله تشکیل شود معنا مى‏دهند.

این بود دو تا از حکمت‏هایى که در خلقت طلا و نقره است، البته حکمتهاى دیگرى نیز هست که اگر بخواهیم همه را ذکر کنیم طولانى مى‏شود.

غزالى سپس مطلبى دیگر اضافه مى‏کند، که حاصلش این است: طلا و نقره از آنجا که به خاطر حکمت‏هاى نامبرده از نعمت‏هاى خداى تعالى هستند، اگر کسى در آن دو عملى انجام دهد که منافى با حکمتهایى باشد که در خلقتش منظور بود، در حقیقت به نعمت خدا کفر ورزیده است.

و از این بیان نتیجه گرفته که پس ذخیره کردن طلا و نقره ظلم، و باعث ابطال حکمتى است که در خلقت آن دو است، براى اینکه ذخیره کردن طلا و نقره، زندانى کردن حاکمى است که باید بین مردم حکومت کند، وقتى با زندانى کردن آن از حکومتش جلوگیر شد، هرج و مرج بین مردم پیدا مى‏شود، چون دیگر کسى نیست که مردم به عنوان داورى عادل به وى مراجعه کنند.

آن گاه این نتیجه را هم گرفته که تهیه کردن ظرفهاى طلایى و نقره‏اى حرام است، چون معناى این عمل این است که به طلا و نقره نظرى استقلالى داشته باشیم، در حالى که طلا و نقره مقصود با لذات نیستند بلکه براى سایر اغراض، به کار مى‏روند و خلاصه هدف نیستند، بلکه وسیله‏اند، و چنین عملى ظلم است، و مثل این مى‏ماند که اهل یک کشور حاکم خود را به بافندگى وادارند، یا به گرفتن مالیات گمرگ و سایر کارهایى که طبقات بى سواد و ناآگاه هم مى‏توانند انجامش دهند.

ترجمه المیزان ج‏۲ 664 بحث علمى دیگر(گفتار غزالى پیرامون طلا و نقره(درهم و دینار) و معاملات ربوى در آنها ….. ص : ۶۶۱

نتیجه دیگرى از بیان خود گرفته و آن حرمت معاملات ربوى در خصوص درهم و دینار است، و گفته است: این عمل کفر به نعمت خدا و ظلم است، براى اینکه ظلم عبارت است از اینکه چیزى را در غیر آن مورد که براى آن خلق شده، مصرف کنند، و طلا و نقره خلق شده‏اند تا وسیله باشند نه هدف، چون غرضى که در خود آنها نیست تا هدف قرار گیرد، پایان گفتار غزالى. ما در گفته غزالى نقطه نظرهایى داریم هم در اساسى که در براى بحث پى ریزى کرده، و هم در بنائى که روى آن پایه چیده، و نتایجى که از آن بحث گرفته است.